Nie przerażajcie się liczbą badań, którą przewiduje ten dokument – a jest ich naprawdę dużo! Po pierwsze, przeprowadzenie ich wszystkich rozkłada się na 40 tygodni ciąży. Po drugie, ciężarna nie musi sama o nich wszystkich pamiętać – na każdej wizycie zostaje poinstruowana, jakie badania musi wykonać przed kolejną konsultacją. Warto jednak już wcześniej wiedzieć, jak wygląda diagnostyka w ciąży i właśnie tego dowiecie się z artykułu.
Na każdej wizycie
Kobiecie w okresie oczekiwania na dziecko przysługuje około 10 wizyt u osoby prowadzącej ciążę, którą w Polsce może być lekarz-położnik lub położna. Ich dokładna liczba jest uzależniona od tego, czy mamy do czynienia z ciążą fizjologiczną, czy np. z ciążą podwyższonego ryzyka. Podczas każdej z konsultacji ciężarna zostaje poddana badaniu przedmiotowemu i podmiotowemu. Badanie podmiotowe to inaczej wywiad medyczny, podczas którego padają pytania o styl życia, aktualny stan zdrowia, przyjmowane leki, przebyte choroby i schorzenia, itp. Ciężarna musi również udzielić informacji dotyczących jej sytuacji ginekologicznej, czyli daty ostatniej miesiączki, długości cykli menstruacyjnych oraz liczby ciąż i porodów. Badaniem przedmiotowym jest z kolei ocena oglądowa stanu pacjentki – jej budowy, stanu odżywienia, skóry i włosów.
Podczas każdej konsultacji dokonuje się również pomiaru ciśnienia tętniczego krwi oraz sprawdzenia masy ciała. Na pierwszej wizycie dodatkowo wylicza się wskaźnik BMI. Oprócz tego przeprowadza się badanie gruczołów sutkowych. Jest to badanie palpacyjne połączone z oceną wizualną, które powinno zostać rozszerzone o USG gruczołu sutkowego przeprowadzane w I lub II trymestrze ciąży.
Na podstawie badania podmiotowego, przedmiotowego oraz aktualnych wyników badań osoba sprawująca opiekę nad ciężarną dokonuje oceny ryzyka ciążowego. Aktualizuje się ją na każdej wizycie aż do porodu. Ponadto kobieta otrzymuje garść informacji dotyczących zdrowego stylu życia w ciąży, czyli m.in. sposobu odżywania, możliwych form aktywności fizycznej oraz konieczności unikania wszelkiego rodzaju używek. W dalszej części artykułu zostaną omówione szczegółowe badania przypisane do konkretnych etapów ciąży.
Do 10 tygodnia ciąży lub w chwili pierwszego zgłoszenia
Pozytywny wynik testu ciążowego, który kobieta wykonuje w domu, wymaga potwierdzenia w gabinecie ginekologicznym. Dlatego właśnie na pierwszej wizycie ciężarnej zostaje wykonane badanie ginekologiczne i USG przezpochwowe potwierdzające ciążę. Oprócz tego pacjentkę czeka szereg badań laboratoryjnych:
- oznaczenie grupy krwi i Rh, chyba że ciężarna posiada udokumentowane badania grupy krwi;
- morfologia krwi (to badanie jest powtarzane przed każdą wizytą);
- badanie ogólne moczu (również wykonywane co miesiąc);
- oznaczenie przeciwciał odpornościowych do antygenów krwinek czerwonych;
- cytologia, o ile nie była robiona w ciągu ostatniego półrocza;
- badanie HIV i HCV;
- oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo;
- badanie przesiewowe wykrywające ewentualne zakażenie kiłą;
- test w kierunku toksoplazmozy, chyba że ciężarna przedstawi wynik potwierdzający występowanie przeciwciał IgG sprzed ciąży;
- badanie pod kątem różyczki, jeśli kobieta nie chorowała lub nie była szczepiona;
- oznaczenie hormonu tarczycy (TSH).
Jeśli pacjentka jest w grupie kobiet zagrożonych występowaniem cukrzycy ciążowej, to dodatkowo lekarz zleci przeprowadzenie doustnego testu obciążenia glukozą (o tym badaniu przeczytacie w dalszej części tekstu).
Podczas pierwszej wizyty ciężarna zostaje również poinformowana o możliwości wykonania badań laboratoryjnych, wykrywających choroby uwarunkowane genetycznie.
11-14 tydzień ciąży
Zgodnie ze Standardem Opieki Okołoporodowej w tym okresie lekarz lub położna powinni ocenić ryzyko związane z wystąpieniem lub nasileniem objawów depresji u konkretnej pacjentki. Oprócz tego u ciężarnej zostaje przeprowadzone badania ultrasonograficzne, którego wykonanie jest rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników. Więcej informacji o tym badaniu USG znajdziecie tutaj [link].
15-20 tydzień ciąży
W czwartym miesiącu ciąży kobieta może odpocząć od badań laboratoryjnych. Podczas rutynowej wizyty analizie zostają poddane wyłącznie wyniki badania ogólnego moczu oraz morfologii krwi.
USG: 18-22 tydzień ciąży
Między 18 a 22 tygodniem ciąży przeprowadza się dokładne USG, potocznie zwane również USG połówkowym. Więcej o tym badaniu napiszę w osobnym artykule.
21-26 tydzień ciąży
Jedną z ważniejszym kwestii w tym okresie jest rozpoczęcie edukacji przedporodowej. Każda ciężarna powinna dokonać wyboru położnej środowiskowej, z którą podczas indywidualnych spotkań będzie omawiać kwestie związane z ciążą, przygotowaniem do porodu oraz samym przyjściem dziecka na świat.
Jeśli ciąża jest prowadzona przez położną, to na tym etapie pacjentka powinna umówić się na wizytę u lekarza-położnika, który oceni stan zdrowia jej i dziecka.
Od tego momentu podczas każdej konsultacji ocenie zostaje poddana czynność serca płodu.
Między 24 a 26 tygodniem u każdej ciężarnej (bez względu na obciążenie ryzykiem cukrzycy ciążowej) przeprowadza się badanie stężenia glukozy we krwi. Polega ono na trzypunktowym oznaczeniu tego stężenia: na czczo, 1 godzinę po doustnym podaniu 75 g glukozy i 2 godziny po jej wypiciu. Oprócz tego u kobiet z Rh(–) zostają zbadane przeciwciała anty-D. Badanie to ma na celu wykrycie ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego.
Ciężarne, które w pierwszym trymestrze miały ujemny wynik badania w kierunku toksoplazmozy, powinny zostać poddane temu testowi powtórnie.
27-32 tydzień ciąży
Na tym etapie ciąży konieczne jest wykonanie kolejnego badania ultrasonograficznego, które ma umożliwić ocenę stanu zdrowia dziecka. Oprócz tego kobietom, u których istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego, podaje się immunoglobulinę.
33-37 tydzień ciąży
Od tego momentu do samego końca ciąży lekarz lub położna na każdej wizycie przeprowadzają badanie położnicze. Oprócz tego dokonują oni sprawdzenia i oceny wymiarów miednicy ciężarnej. Ponownie zostają zbadane gruczoły sutkowe.
Jeśli chodzi o maluszka, trzeci trymestr to czas, w którym należy dokładnie obserwować i monitorować jego ruchy – to zadanie dla przyszłej mamy.
Dodatkowymi badaniami przeprowadzanymi w tym okresie są badanie antygenu HBs oraz (ponownie) na obecność wirusa HIV. Ponadto wykonuje się posiew z pochwy i odbytu pod kątem wykrycia paciorkowców B-hemolizujących. U kobiet ze zwiększonym ryzykiem zakażenia, populacyjnym lub indywidualnym, ponownie przeprowadza się badanie w kierunku kiły i HCV.
38-39 tydzień ciąży
Końcówka ciąży to okres wytchnienia od badań laboratoryjnych – konieczne jest wyłącznie skontrolowanie morfologii krwi oraz przeprowadzenie badania ogólnego moczu. Podczas wizyty lekarskiej zostają sprawdzone wszystkie parametry, które były badane do tej pory, czyli m. in. ruchy i czynność serca płodu.
Po 40 tygodniu ciąży
Każda ciężarna z utęsknieniem czeka na 40 tydzień ciąży, bo ma nadzieję, że to właśnie wtedy przywita na świecie swoje dziecko. Niestety, w rzeczywistości tylko kilka procent ciąż zostaje rozwiązanych w terminie. Jeśli pacjentka skończyła już 40 tydzień ciąży, to poddaje się ją badaniu KTG oraz USG. Ponadto bardzo dużą wagę przykłada się do prawidłowego odczuwania ruchów płodu. Jeśli wszystkie parametry są w normie, to powtarza się badania po tygodniu. Jeśli poród nie rozpocznie się samoistnie przed 42 tygodniem – ustala się datę hospitalizacji. Dalsze decyzje dotyczące rozwiązania ciąży podejmowane są w zależności od przypadku, z jakim mają do czynienia lekarze.
W ciągu 40 tygodni ciąży kobieta zostaje poddana bardzo dużej liczbie badań i testów. Wszystkie będą nieinwazyjne, a większość z nich bezbolesna – niektóre mogą być tylko nieprzyjemne (na przykład nie każdemu odpowiada bardzo słodki smak glukozy). Ciężarna musi się liczyć z tym, że w ciąży spędzi sporo czasu w gabinetach lekarskich i laboratoriach analitycznych. Wszystko po to, aby zadbać o swoje zdrowie w ciąży oraz po porodzie i bezpiecznie sprowadzić na świat nowego małego człowieka.
Źródło:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf
Zdjęcie: https://pl.freepik.com/zdjecia/kobieta">Kobieta zdjęcie utworzone przez valuavitaly - pl.freepik.com